Η Ελλάδα αδύναμος κρίκος, ή Άρες Μάρες Αφορολόγητες;

Στέλιος Παππάς, Αυγή, 16/12/2009
Η θεωρία του «αδύναμου κρίκου» αναφερόταν στην αλυσίδα που συνέδεε τα διάφορα ιμπεριαλιστικά κέντρα στην εποχή της αποικιοκρατίας. Ως αδύναμος κρίκος θεωρήθηκε τότε η Ρωσία, καθώς προερχόταν μέσα από τη δίνη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και καθώς ήταν παγιδευμένη σε τεράστια προβλήματα διαφθοράς κοινωνικών ανισοτήτων, κοινωνικής και κρατικής αποδιάρθρωσης.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και ειδικότερα μετά τις Συμφωνίες του Μπρέιτον Γουντ, της Γιάλτας και λίγο αργότερα της Ρώμης (Ίδρυση της ΕΟΚ), η ανθρωπότητα μπήκε σε τροχιά νέων αναδιατάξεων.

Οι αναδιατάξεις της παγκόσμιας αγοράς υπερβαίνουν καταμερισμό που υπήρχε εκατό χρόνια πριν και περισσότερο μοιάζουν με αυτό που τόσο ο Λένιν όσο και ο Κάουτσκυ είχαν προβλέψει και το είχαν αποκαλέσει Υπεριμπεριαλισμό.

Σήμερα το φαινόμενο έχει πολιτογραφηθεί ως παγκοσμιοποίηση, ως μια διαδικασία για την διαμόρφωση μιας παγκόσμιας εξουσίας υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ.

Αυτή η διαδικασία βρίσκεται σήμερα σε κρίση.

Το κατακτημένο επίπεδο επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης δεν μπορεί βέβαια να καταργηθεί (δεν μπορούμε να καταστρέψουμε τους υπολογιστές, ούτε το άλμα του ανθρώπου στο διάστημα). Μπορούμε όμως να αμφισβητήσουμε δομικά χαρακτηριστικά του σημερινού καπιταλισμού όπως είναι ο νεοφιλεύθερισμός, αλλά και την πολιτική, στρατιωτική, οικονομική και ιδεολογική ηγεμονία των ΗΠΑ.

Σήμερα αναζητείται στρατηγική για μια νέα παγκόσμια ισορροπία. Προς αυτή την κατεύθυνση δεν νομίζω ότι μπορούμε να μιλάμε για «αδύναμο κρίκο» όπως πριν από εκατό χρόνια.

Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση

Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση από το Παρίσι το 1951 με την ΕΚΑΧ (Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα). Η απόφαση βασίστηκε σε οικονομικούς λόγους, αλλά και σε πολιτικούς. Ο πολιτικός στόχος, σύμφωνα με τους ιδρυτές, ήταν «η ενίσχυση της γαλλογερμανικής συνεργασίας, η απομάκρυνση του φόβου του πολέμου και η δημιουργία των προϋποθέσεων για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση».

Στα 58 χρόνια από τότε οι χώρες που εντάχθηκαν στην διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έφτασαν τις 27. Όταν λοιπόν συζητάμε τον στρατηγικό μας προσανατολισμό στη χώρα μας και στην Ευρώπη, θα πρέπει να σκεφτόμαστε ότι:

«Υπάρχει μια διαδικασία οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο». Αυτή δεν είναι μόνο οι διακρατικές συνθήκες, Παρίσι 1951, Ρώμη 1957, Μάαστριχτ 1992, Άμστερνταμ 1997, Νίκαια 2001 και Λισσαβώνα 2009 ανάμεσα στις κυρίαρχες δυνάμεις, αλλά σημαδεύεται με ιστορικές εντάσεις συγκρούσεις και με κατακτήσεις. Ο Μάης του ’68, η δημιουργία και η κατάρρευση του τείχους του Βερολίνου, η κατάρρευση δικτατορικών καθεστώτων στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα. Η κατάρρευση του Ανατολικού μπλοκ και η ένταξη αυτών των χωρών στην Ε.Ε. Η δημιουργία κοινωνικού κράτους και οι δημοκρατικές και κοινωνικές κατακτήσεις. Ο πόλεμος στα Βαλκάνια, το ΟΧΙ των Γάλλων και των Ολλανδών στο Ευρωσύνταγμα, το ΟΧΙ των Ιρλανδών στην Συνθήκη της Λισσαβώνας, οι εξεγέρσεις στα προάστια του Παρισιού, η εξέγερση του περασμένου Δεκέμβρη στην Ελλάδα, οι πρόσφατες καταλήψεις πανεπιστημίων στην Αυστρία.

Οι Συνθήκες που υπογράφτηκαν αντιπροσωπεύουν το συσχετισμό δυνάμεων σε κάθε ιστορική στιγμή. Η αριστερά καθυστερημένα συνειδητοποίησε ότι όλες αυτές οι διεργασίες αποτελούν συστατικά μιας ενιαίας διαδικασίας, με κέρδη και ζημιές, που λέγεται διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Υπάρχουν μάλιστα δυνάμεις της αριστεράς που δεν το έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη.

Καμιά από τις μεγάλες κοινωνικές συγκρούσεις, όσο κι αν επηρέασαν τα πολιτικά δεδομένα σε μια ιστορική στιγμή, δεν άλλαξε τον προσανατολισμό σε αυτή την πορεία. Παράδειγμα το ΟΧΙ των Γάλλων. Απέτρεψε το Ευρωσύνταγμα, όμως αυτό επανήλθε σε μια μινιμαρισμένη εκδοχή στη Συνθήκη της Λισσαβώνας. Στις εθνικές τους εκλογές, το 55% του ΟΧΙ μετατράπηκε σε κυβέρνηση Σαρκοζί και αξιωματική αντιπολίτευση Σιγκολέν Ρουαγιάλ. Ο λόγος είναι απλούστατος. Το ΟΧΙ ήταν μια αντίσταση, ένας αμυντικός αγώνας που δεν διαμόρφωνε όμως εναλλακτική πρόταση.

Αλλά και στην Ελλάδα αποτρέψαμε μεν την κατάργηση του άρθρου 16, δεν αποτρέψαμε όμως την λειτουργία νομίμως ή ατύπως στα ιδιωτικά «πανεπιστήμια». Υπάρχει λοιπόν ένα ιστορικό δίδαγμα. Οι μάχες αντίστασης πρέπει να δίνονται γιατί συμβάλλουν στην υπεράσπιση αξιών και κατακτήσεων, αλλά δεν είναι ικανή συνθήκη για μια διαφορετική πορεία προόδου. Μόνο αν ενταχθούν σε ένα εναλλακτικό στρατηγικό σχέδιο μπορούν να ανοίξουν το δρόμο για την διαμόρφωση νέων συσχετισμών για νέα προοπτική.

Ελλάδα σήμερα

Είναι λοιπόν η Ελλάδα ο αδύνατος κρίκος που μπορεί, αν σπάσει, να αλλάξει αυτήν την πορεία ολοκλήρωσης της Ευρώπης;

Στις χώρες της Ευρώπης υπήρξαν σοβαρές και έντονες συγκρούσεις, οι οποίες την επηρέασαν, όμως δεν άλλαξαν τον προσανατολισμό της.

Λέγεται από κάποιους να καταργήσουμε ως χώρα την συνθήκη του Μάαστριχτ. Καλά ακούγεται. Όμως από το Μάαστριχτ μέχρι σήμερα έχουν περάσει 17 χρόνια. Υπάρχει ένα κοινό νόμισμα και άλλες τρεις Συνθήκες: Άμστερνταμ, Νίκαια και η Λισσαβώνα. Ειδικά δε η τελευταία, έχει ενσωματώσει όλες τις προηγούμενες και καθιερώνει ένα νέο επίπεδο πολιτικής ολοκλήρωσης.

Είμαστε στην μετά Λισσαβώνα εποχή. Δεν επιτρέπεται η αριστερά να αντιληφθεί την πραγματικότητα μετά 30 χρόνια. Όχι μόνο είμαστε στην μετά Λισσαβώνα εποχή, αλλά συντελούνται γύρω μας μεγάλες ανακατατάξεις που επηρεάζουν την Ευρώπη, τη χώρα μας, αλλά και την ευρύτερη γεωπολιτική ισορροπία.

Αναφέρομαι στις αλλαγές στην ενεργειακή στρατηγική της Ευρώπης και στην αυξημένη παρουσία των Ρώσων με τους South Stream και North Stream, στην εισβολή των Κινέζων στα λιμάνια μας, στη δημιουργία του BRIC (Συνεργασία Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας) και στην αναζήτηση νέου νομίσματος ως παγκόσμιου αποθεματικού, στις κλιματικές αλλαγές.

Υπάρχουν δύο στρατηγικές επιλογές: ή αρνούμαστε τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ή επιχειρούμε με ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο να την αλλάξουμε.

Το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς θεωρεί ότι δεν είναι αρκετό να υπερασπιζόμαστε μόνο τις κατακτήσεις των περασμένων περιόδων, δεν είναι αρκετό ένα σχέδιο σε μόνο μία ευρωπαϊκή χώρα.

Χρειαζόμαστε έναν κοινό στρατηγικό προσανατολισμό, κοινές πολιτικές και κοινούς αγώνες για να στρέψουμε την Ευρώπη μακριά από τα νεοφιλελεύθερα δόγματα, να την καταστήσουμε παράγοντα ειρήνης και συνεργασίας στο κόσμο, χώρο δημοκρατίας δικαιωμάτων κοινωνικής δικαιοσύνης και υπεράσπισης του πλανήτη από την καταστροφή του.

Δύσκολο, θα μου πείτε. Βεβαίως, αν ήταν εύκολο, θα το είχαν καταφέρει οι παππούδες της σημερινής νεολαίας με το μεγάλο αντιφασιστικό κίνημα που σημάδεψε την ιστορία της Ευρώπης.

Δεν πρέπει να καλλιεργούμε στη νέα γενιά αυταπάτες. Ο αγώνας μας δεν είναι εφήμερος. Έρχεται από μακριά και σημαδεύει στο μέλλον. Είναι ένα γοητευτικό και ανιδιοτελές ταξίδι προσωπικής και συλλογικής αυτοσυνείδησης.

Ιδιαίτερα τα ηγετικά στελέχη έχουν την υποχρέωση και την ευθύνη να συμβάλλουν στην συγκρότηση της συλλογικής κριτικής σκέψης και της αυτοσυνείδησης για τον χαρακτήρα του αγώνα μας. Αυτό όμως δεν γίνεται με επιθεωρησιακού τύπου ατάκες.

Αλήθεια, η επίκληση του «αδύνατου κρίκου» σε ποια στρατηγική εντάσσεται, σε ποια λογική, σε ποιο διεθνές ή ευρωπαϊκό ή έστω εθνικό σχέδιο. Σε κανένα. Είναι μια ακόμα ατάκα ατάκτως ερριμένη, δηλαδή άρες, μάρες, αφορολόγητες.